‘Enhancing Citizen Observatories for healthy, sustainable, resilient and inclusive cities’, is het doel van CitiObs. CitiObs is een Europees project dat citizen science initiatieven (citizen observatories) ondersteunt die zich bezighouden met het meten aan een gezonde leefomgeving. Dit kan gaan over luchtkwaliteit, geluid, hitte, of vergelijkbare onderwerpen. 

Het Samen Meten team van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) doet mee in het project. Ook het Citizen Science Lab Leiden en het Institute for Water Education (IHE) uit Delft zijn betrokken vanuit Nederland. Het project is gestart in 2023 en loopt door tot 2026.

Samenwerking met steden

In CitiObs willen we meer leren over citizen science initiatieven en deze kennis delen. Daarom wordt er in het project samengewerkt met verschillende initiatieven.

In Frontrunner Cases zitten projecten die al langer aan citizen science doen. In 2024 is er ontzettend veel geleerd over vijf citizen observatories. Dit waren initiatieven uit Rotterdam, Barcelona, Dublin, Kristiansand en Athene.

Vanaf 2025 is het tijd om met meer initiatieven samen te werken: 30 Alliance Cases. De opgedane kennis kan vanaf 2026 worden toegepast door 50 Fellow Cases. Het idee is om in totaal met 85 verschillende Europese initiatieven samen te werken. Dat is een hoop!

 

Ondersteuning via toolkits

In het project ontwikkelen we samen met de andere organisaties verschillende toolkits die de Cases kunnen gebruiken:

  • De Leave No One Behind Toolkit helpt mee bij het vormgeven van een inclusieve en diverse community.
  • De Participation Toolkit gaat over het versterken van de samenwerking tussen verschillende stakeholders in de community.
  • De Citizen Led Action Toolkit biedt tools en inspiratie om met de metingen aan de slag te gaan om impact te maken.
  • De Using Low-Cost Sensors Toolkits gaat over technische zaken als het kiezen van de juiste sensor, datakwaliteit en het delen van data.

Ook wordt een Europees dashboard gemaakt. Zo kun je jouw data vergelijken met andere Europese gebieden.

De Frontrunner Case Rotterdam

Vanaf het begin van CitiObs werkten we samen met de Luchtclub Rotterdam. Dit was interessant, omdat de start van CitiObs samenviel met het einde van de Luchtclub. We hebben daarom een evaluatiebijeenkomst georganiseerd waarbij we met stakeholders en deelnemers van de Luchtclub konden terugblikken op successen en uitdagingen van het project. 
Een aantal leden van de Luchtclub hebben besloten door te gaan als zelfstandige community. Vanuit CitiObs probeert Samen Meten de community te helpen waar het kan.

Vijf Nederlandse Alliance Cases

Dit jaar zijn er 30 Alliance Cases aangesloten bij CitiObs. Er worden ‘peer learning activities’ georganiseerd over onderwerpen die voor de Alliance Cases en Frontrunner Cases relevant zijn. Deze zijn gebaseerd op tools uit de toolkits. Wat er precies wordt gedaan, is helemaal gebaseerd op wat de Frontrunner en Alliance Cases nodig hebben.

Maar liefst 5 van de 30 Alliance Cases zijn uit Nederland. We stellen ze graag aan je voor.

AiREAS Eindhoven

AiREAS is een multidisciplinair samenwerkingsverband dat zich richt op het verbeteren van de luchtkwaliteit en gezondheid in stedelijke en landelijke gebieden. Er zijn allerlei stakeholders betrokken waaronder burgergroepen, wetenschappers, bedrijven en 21 gemeenten. Het citizen science element bij AiREAS zit hem in gedragsverandering en minder in het meten met sensoren. AiREAS wil anderen graag inspireren met hun multidisciplinaire aanpak.

MySense Land van Cuijk

Stichting Burgerwetenschappers Land van Cuijk meet al jaren fijnstof in de gemeente Land van Cuijk, een agrarische omgeving in het zuiden van Noord-Brabant. Hiervoor gebruiken ze eigen ontwikkelde open-source sensorkits (MySense). De groep doet zelf data analyse en gaat hierover in gesprek met de lokale overheid, en probeert zo beleid te veranderen. Zij hopen dat CitiObs kan helpen bij het aan de orde stellen van luchtvervuiling in de lokale politiek. Ook wisselt deze stichting graag kennis uit over de technische elementen van citizen science. 

NEFOM Krimpenerwaard

De Nederlandse Federatie Omgevingslawaai Motorvoertuigen (NEFOM) is een federatie van 100 actiegroepen die overlast van motorvoertuigen ervaren. Ze willen samen zorgen voor minder geluidsoverlast van voorbijgaand verkeer en vragen op politiek niveau aandacht voor omgevingslawaai. Als Alliance Case is vooral de actiegroep in Krimpenerwaard betrokken. Ze meten geluid met geluidsmeters. NEFOM is aangesloten bij CitiObs omdat zij hulp nodig hebben met het bereiken van beleidsverandering. 

Oude Haven Sound Rotterdam

Oude Haven Sound is een nieuwe meetgroep in Rotterdam. Zij willen geluid meten afkomstig van het horecagebied Oude Haven. Omdat ze zelf nog weinig ervaring hebben met het meten van geluid, hopen ze binnen CitiObs meer te leren over het opzetten van een citizen science initiatief.

Samen Meten Zuid-Holland

Samen Meten Zuid-Holland is niet één initiatief op zichzelf. Het is een netwerk van burgerinitiatieven in de provincie Zuid-Holland, die vaak bottom-up zijn georganiseerd. Samen Meten Zuid-Holland ondersteunt de lokale initiatieven met sensoren en het organiseren van bijeenkomsten. Zo willen ze binnen het netwerk kennisuitwisseling faciliteren. Binnen CitiObs hopen zij vooral meer te leren hoe ze aandacht kunnen vragen voor luchtkwaliteit als gezondheidsprobleem.

CitiObs Samenwerkingspartners

Het NILU, het Noorse Instituut voor Luchtonderzoek, trekt het project. De projectpartners die meedoen (zie kaart) hebben verschillende expertise: data science, modellering, ecologie, community building, inclusiviteit en kunst. Daardoor is er aandacht voor zowel de data als de sociale dimensie van burgerwetenschap. Samen Meten van het RIVM  draagt onder andere bij door de kalibratiemethode en de plausibiliteitsscore ook buiten Nederland te gebruiken als tools om de kwaliteit van de data te verbeteren. Ook is Samen Meten de schakel met Rotterdam.
 

CitiObs kaart met deelnemende landen