In oktober 2020 is het project Onze lucht gestart. In dit project bouwen inwoners uit heel Noord-Nederland zelf fijnstofmeters om daarmee samen de luchtkwaliteit in de regio te onderzoeken. De deelnemers aan Onze lucht komen zo meer te weten over hun leefomgeving én dragen bij aan wetenschappelijk onderzoek naar luchtkwaliteit. De organisatie van het project is in handen van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Per postcodegebied in Groningen, Friesland en Drenthe kan er één persoon meedoen. Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) is een van de kennispartners in het project.
Meetactie Onze lucht
In het project Onze lucht meten burgerwetenschappers in heel Noord-Nederland de luchtkwaliteit met zelfgebouwde fijnstofmeters. Het streven is om bijna 1000 fijnstofmeters te plaatsen. Hiermee meten de deelnemers de luchtkwaliteit in heel Groningen, Friesland en Drenthe. Zo krijgen ze inzicht in de luchtkwaliteit rond hun huis en in de rest van de regio. Alle data is terug te vinden op het Samen Meten dataportaal. Studenten gebruiken die informatie voor onderzoek. RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) onderzoekt hoe zij de sensormetingen - samen met alle andere burgermetingen in Nederland - bij de monitoring van luchtkwaliteit kan betrekken.
Bijzonder project
Bijzonder aan dit project is dat op grote schaal wordt gemeten in een gebied waar weinig officiële meetstations zijn. Noord-Nederland is gemiddeld genomen een van de schoonste gebieden van Nederland. Toch kan fijnstof hier ook een probleem zijn. Denk bijvoorbeeld aan de Duitse Paasvuren in 2019, maar ook bijvoorbeeld houtkachels kunnen lokaal voor fijnstofoverlast zorgen. Ook bijzonder is dat Onze lucht de eerste grote meetactie is van ‘CurioUs?’ de eerste Meet-o-theek van Nederland. In de Meet-o-theek kunnen bewoners meetapparatuur lenen en informatie krijgen over het verzamelen van informatie in en rond hun eigen huis.
Rol van Samen Meten RIVM
Onze lucht maakt gebruik van de Sensor.Community methode om fijnstof te meten. De fijnstofsensor in het meetapparaat is de SDS011 Nova Fitness om PM2.5 en PM10 te meten. Deze metingen van Sensor.Community (ook bekend onder de naam Luftdaten) worden daarmee ook getoond op het Samen Meten data portaal. Samen Meten leert de deelnemers daarnaast meer over luchtkwaliteit in het algemeen en wat je wel en niet kunt met de sensordata. Ook helpt het Samen Meten team de mensen van de RUG bij het beantwoorden van vragen van deelnemers en het duiden van de meetgegevens. De GGD (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst) Groningen en het Longfonds zijn ook betrokken bij het project als kennispartners op het gebied van de gezondheidseffecten van fijnstof.
Extra sensorkastjes voor betere kalibratie
Op het Samen meten portaal passen we op de ruwe waarden van de SDS011 sensoren een experimentele kalibratie toe, die o.a. de waarden corrigeert bij zeer hoge luchtvochtigheid. Voor de kalibratie maken we gebruik van officiële meetdata. In de provincies Friesland, Groningen en Drenthe zijn alleen relatief weinig officiële meetpunten, in verhouding tot het enorme aantal Nova Fitness SDS011 sensoren. Daarom heeft Samen Meten binnen het project ook een aantal andere sensorkastjes ingezet. In deze kastjes is een Sensirion SPS30 ingebouwd, samen met communicatie-electronica, zie foto's van Wian Stienstra. De Sensirion SPS30 fijnstofsensor is minder gevoelig voor de luchtvochtigheid dan de Nova Fitness SDS011 en kan daarom verder helpen bij het duiden van de Onze Lucht data. De kastjes zijn met behulp van vrijwilligers uit de ‘Onze Lucht-community’ geplaatst, verspreid over de drie betrokken Provincies.