Doel van het dataportaal
Van oudsher monitoren overheidsinstanties de leefomgeving via meetnetten met vaak prijzige referentie-apparaten. Door de snelle innovatie op het gebied van ICT en de ontwikkeling van goedkope sensoren, kan iedereen steeds beter zelf de kwaliteit van de leefomgeving meten. En dat gebeurt dan ook steeds vaker. Bij het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) onderzoeken we op welke manier we nieuwe sensordata kunnen gaan gebruiken in de monitoring van de leefomgeving. We experimenteren met sensoren om te kijken wat je er wel en niet mee kunt. We ontwikkelen methoden voor kalibratie (ijking) en validatie van sensordata en proberen dit uit.
Om sensordata van de leefomgeving gemeten door burgers, decentrale overheden en anderen centraal te ontsluiten en visualiseren stelt het RIVM het dataportaal samenmeten.rivm.nl beschikbaar. Het is een experimentele omgeving. De meetgegevens zijn indicatief. Het is niet altijd bekend hoe goed de meetgegevens van de sensoren zijn. Ze geven mede daarom een kwalitatief/indicatief beeld van de situatie. Zo is bijvoorbeeld bekend dat fijnstofsensoren gevoelig zijn voor luchtvochtigheid. Bij zeer hoge luchtvochtigheid zijn de meetwaarden vaak niet betrouwbaar. Ook zijn de meetwaarden gemeten met Palmes buisjes bij het plaatsen op het dataportaal nog niet gekalibreerd.
Op het dataportaal ontsluiten we ook de nog ongevalideerde metingen van de referentiemeetstations van het RIVM en meetpartners, beschikbaar via de API van luchtmeetnet.nl. Kwantitatieve/inhoudelijke analyses, waarin de absolute concentratieniveaus van stoffen worden gebruikt, kunnen alleen op basis van gevalideeerde referentiemetingen gemaakt worden. Deze meetgegevens zijn beschikbaar op luchtmeetnet.nl.
Het dataportaal en de daarop beschikbare onderdelen kunnen op ieder moment veranderen. De wensen van de gebruikers van dit portaal nemen we graag mee bij de doorontwikkeling van het portaal. Momenteel biedt het portaal vooral gegevens voor luchtkwaliteit, maar ook andere omgevingsparameters zoals geluid, waterkwaliteit, hitte, straling e.d. kunnen we (in de toekomst) via het portaal ontsluiten en visualiseren.
Verantwoording, gebruik en deelname
Sensoren hebben praktisch altijd een ander meetprincipe dan de apparatuur die in referentiemeetnetten gebruikt wordt. In het algemeen is de meetruis (veel) hoger dan bij referentie-apparatuur en kunnen sensoren een verandering van de basislijn vertonen (‘drift’). Zo ontstaan toevallige en systematische verschillen in uitkomsten. De data afkomstig van sensoren zijn dan ook niet gelijkwaardig aan die verkregen met referentie-apparatuur. Dit betekent dat de concentraties gemeten met sensorsystemen een andere (juridische en beleidsmatige) status hebben dan die afkomstig van referentie-apparatuur. Voor het toetsen of grenswaarden worden overschreden worden alleen referentiemetingen gebruikt. Dat kan niet met data afkomstig van sensormetingen. Deze kunnen echter wel gebruikt worden voor het onderzoek naar concentratieverschillen binnen een gebied, in de tijd of bij verschillende windrichtingen. Onderzoek daarnaar vindt volop plaats.
Dat is in de meeste gevallen nog onderwerp van onderzoek. We benadrukken dat het dataportaal een experimentele omgeving is. De kwaliteit van de sensordata kan sterk verschillen. Er zijn sensoren bij die wij als RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) aan het begin hebben gekalibreerd aan referentiemetingen. Maar dat geldt niet voor alle sensoren en gekalibreerde sensoren kunnen ook verlopen. Daarnaast experimenteren we met manieren om sensordata op continue basis te kalibreren en valideren. Dat kan leiden tot bewerking van de data. We spannen ons in hier zo duidelijk mogelijk informatie over te verstrekken. U vindt deze informatie per type sensor op de betreffende projectpagina’s op het kennisportaal. Momenteel is er een experimentele kalibratie beschikbaar op het dataportaal voor de fijnstofmetingen met sensortype SDS011. Meer uitleg daarover vindt u hier.
Vergelijking met meetgegevens van referentiemeetpunten kan een indruk geven van de betrouwbaarheid van de data. De meetgegevens van de referentiemeetpunten op het dataportaal zijn nog niet gevalideerd.
Op het dataportaal kunnen ook meetwaarden van Palmes buisjes worden gedeeld. Deze vaak maandgemiddelde waarden zijn nog niet gekalibreerd als ze op het portaal komen. De kalibratie vind pas achteraf plaats, bijvoorbeeld na een heel jaar. De meetwaarden kunnen dan nog (licht) wijzigen.
Het RIVM is niet verantwoordelijk voor de kwaliteit van de aan het dataportaal gekoppelde gegevens afkomstig van derden.
Zie ook veelgestelde vragen over de metingen op het dataportaal.
De locatie van de sensoren op de kaart is een benadering. De locatie leiden we af uit een GPS meting in de sensor of wordt door organisaties aan ons doorgegeven, bijvoorbeeld via een API. Dit zal vaak niet de precieze locatie zijn. We laten de locatie bij iedere verversing van de website op een iets andere plek zien, zodat zo min mogelijk herleiding naar een bepaald adres mogelijk is. De locatie varieert binnen een gebied van 110 meter in noord-zuid richting en 64 meter in oost-west richting (corresponderend met 0,001 graad). Herleiding valt niet uit te sluiten in gebieden met weinig bewoning. Bij het ontsluiten van de data via de API, ronden wij de coördinaten af op drie decimalen. Dit kan tot 65 meter afwijken van de afgeleide locatie.
We spannen ons in de inhoud van het dataportaal en de webpagina’s regelmatig te actualiseren en/of aan te vullen. Ondanks deze zorg en aandacht is het mogelijk dat de inhoud niet (altijd) actueel is.
We maken de data beschikbaar als zogenaamde Open Data, via een API. De gegevens zijn vrijelijk beschikbaar tenzij anders vermeld. De meetgegevens kunnen ook per sensor en variabele gedownload worden. Na het klikken op een sensor komt via “bekijk de data” een grafiek met de tijdserie in beeld. In het menu rechtsboven de grafiek kunnen de data gedownload worden.
Neem contact op met ons via email: samenmeten@rivm.nl. We kijken dan in overleg of en hoe we jouw data kunnen ontsluiten. Op dit moment hebben wij een protocol voor het real time leveren van data. Dat werkt voor groepen van sensoren binnen een initiatief of project. Potentiele individuele deelnemers kunnen contact met ons opnemen om de mogelijkheden te bespreken. Bij een netwerk van sensoren die de data via een API beschikbaar maken, kijken we of we de API kunnen gebruiken. Voor het ontsluiten van de data maken we met elkaar enkele afspraken. We ontwikkelen momenteel een toestemmingsformulier voor dit doel. De afspraken gaan bijvoorbeeld over de beschikbaarheid van data, verstrekking van informatie over de herkomst en behandeling van de sensordata en het tonen van de locatie van de sensor op de kaart. Over dat laatste: deelnemers dienen zich ervan bewust te zijn dat de coördinaten die de locatie beschrijven ook open beschikbaar zijn.
Huidige versie
Vanaf maandag 25 januari 2021 is er een nieuwe versie (2.0) van het Samenmeten-dataportaal beschikbaar
De veranderingen zijn:
- De lucht- en watermetingen zijn duidelijker gescheiden
- Metingen van geluidsensoren zijn toegevoegd
- De kaart kan schermvullend worden gemaakt door het menu weg te klikken
- Het menu met de verschillende kaartlagen (referentiemeepunten, uurlijkse kaart e.d.) is standaard ingeklapt (vooral handig bij een kleiner scherm)
Vorige versies
Op 28 oktober 2020 heeft er een kleine update van het Samen Meten dataportaal plaatsgevonden.
De belangrijkste veranderingen zijn:
- De meetwaarden van PM10 en PM2.5 die op de kaart te zien zijn (de kleuren van de markers), zijn nu op basis van de gekalibreerde waarden.
- Hiermee wordt vergelijking met de bij te klikken berekende kaart beter, want die kaart is ook gemaakt op basis van o.a. gekalibreerde sensormetingen.
- In de grafiek die u te zien krijgt nadat u op een sensor heeft geklikt is nu ook initieel de gekalibreerde meetwaarden te zien. De ruwe data kan worden 'bijgeklikt'.
- Soms levert een sensor een paar uur geen data; voorheen was die sensor dan ook meteen niet meer zichtbaar, totdat er weer data geleverd werd. Nu wordt d.m.v. een zwarte marker aangegeven dat deze sensor recentelijk nog wel data heeft geleverd, maar het meest actuele uur niet meer.
- De indeling van de navigatiebalk bovenaan is gewijzigd. Ook is er een extra toelichting op het dataportaal toegevoegd.
Door deze update hebben we de verschillende informatiebronnen over luchtkwaliteit weer beter op elkaar afgestemd. Opmerkingen over de wijzigingen horen we graag.
Op 1 juli 2020 was er een nieuwe versie van het Samen Meten dataportaal.
Denieuwe versie heeft een betere integratie tussen berekende luchtkwaliteitskaarten, mobiele sensormetingen en stationaire sensormetingen. Je kunt verschillende achtergrondlagen selecteren, bijvoorbeeld de “fietsdata” (bij PM2.5) of de berekende “uurkaarten” (bij PM2.5 en PM10). De sensormetingen van fijnstof worden gebruikt om de berekende uurkaarten van meer detail te voorzien. Daarbij wordt rekening gehouden met de onzekerheid in zowel de oorspronkelijke berekening als in de sensormetingen.
Verder krijg je in het vernieuwde dataportaal makkelijker inzicht in de situatie in jouw gemeente. Selecteer hiervoor jouw gemeente bij “Focus op gemeente”, en je krijgt een gemeentedashboard te zien met alle sensoren in jouw gemeente, de jaargemiddelde concentratie en de herkomst van de luchtverontreiniging (jaargemiddeld).
Nieuwe kleurenschaal
Ook de gebruikte kleurenschaal is aangepast. De kleurenschaal is nu zo vormgegeven dat de gekozen kleuren allemaal ongeveer even vaak voorkomen. Hierdoor is de variatie in de concentratie in ruimte en tijd beter zichtbaar. Het betekent wel dat de kleuren niet direct gerelateerd kunnen worden aan gezondheidseffecten of luchtkwaliteitsnormen.
Overige wijzigingen:
Naast bovenstaande wijzigingen is er nog een aantal extra wijzigingen:
- De kleur van de achtergrondkaart is gewijzigd, waardoor het dataportaal rustiger oogt, en de sensoren beter zichtbaar zijn.
- Er is een betere integratie met het Samen Meten Kennisportaal. Deze integratie vindt nu plaats via het kopje “Meer info”.
- Niet meer aanwezig: in de vorige versie van het dataportaal kwam er een dashboardje in beeld als er minder dan tien sensoren in beeld waren. Dit inschuiven gebeurt niet meer. Je kunt sensoren die vlak bij elkaar staan nu vergelijken via het tabblad “Tijdreeks” in het gemeentedashboard. Dit werkt als volgt: kies jouw gemeente bij “Focus op gemeente”, en ga vervolgens naar het tabblad “Tijdreeks”. Je kunt op dit tabblad nu sensoren aan- en uitklikken en zo met elkaar vergelijken.
De vorige versie is tijdelijk nog beschikbaar via: https://samenmeten.rivm.nl/dataportaal-v1.7/
Het dataportaal samenmeten.rivm.nl van 27 maart 2019.
NB: er is succesvol getest met de browsers Chrome, Firefox en Safari. De huidige versie werkt niet met Internet Explorer. Deze ondersteunt nieuwe functionaliteit niet. We hebben besloten geen rekening meer te houden met Internet Explorer als browser.
Deze versie heeft als extra functies:
- de site opent nu met alle sensoren die PM10 meten; de markers worden gekleurd op basis van de meetwaarde
- andere gemeten componenten zijn eenvoudig te selecteren
- als er tien of minder sensoren in beeld zijn (door te zoomen en te schuiven) dan verschijnt er een window waarin het verloop van die sensoren van de afgelopen twee dagen onderling kan worden vergeleken
- een directe focus op een gemeente is mogelijk
Er is ook functionaliteit verloren gegaan. B.v. het kunnen selecteren van alle sensoren die tot een bepaald project horen.
We werken nog aan een oplossing om ook de geluid-gegevens in deze nieuwe versie in te passen.
Voor degenen die daarom toch de oudere versie nog willen gebruiken: dat kan via deze link.