Hollandse Luchten is een burgermeetnetwerk voor het meten van de leefomgeving in Noord-Holland. Het project is gestart in 2018 met een pilot, en inmiddels zijn er een aantal meetgroepen actief verspreid over de provincie. In Hollandse Luchten is er veel ruimte voor eigen meetvragen van de bewoners en bijbehorende data-analyse. Hier Hollandse Luchten in anderhalve minuut!
Afsluitende data-analysebijeenkomst in een van de meetgroepen. Bron: Hollandse Luchten (Imme Ruarus)
Door wie en voor wie is Hollandse Luchten?
Het project Hollandse Luchten wordt in opdracht van de provincie Noord-Holland uitgevoerd door het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu), Waag Futurelab, TNO, Smart City Haarlem en GGD (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst) Amsterdam. Het project heeft het doel "om met behulp van burgerwetenschap een context te creëren waarin bewoners, overheden, experts en bedrijfsleven samen kennis opbouwen, dialoog voeren en handelingsperspectieven verbeteren voor een gezonde fysieke leefomgeving".
Insteek van Hollandse Luchten is: ‘Gaan waar de energie ligt’. Zo zijn er meetgroepen gestart in de regio IJmond, Gooi en Vechtstreek, Zaanstad en Haarlem. In deze regio's is er enthousiasme vanuit burgers en gemeenten om luchtkwaliteit te onderzoeken. Woon jij in een van deze regio’s? Dan ben je van harte uitgenodigd om mee te doen! Woon je in een andere regio in Noord-Holland? Neem dan vooral ook eens contact op via het Hollandse Luchten contactformulier.
Het begin van Hollandse Luchten
Hollandse Luchten is gestart in 2018 met een pilot waarin burgers zelf zogenaamde ‘HoLu kits’ bouwden en de meerwaarde van onderzoek met sensoren onderzochten. Destijds waren er drie meetgroepen: in de regio IJmond, Zaanstad, en Amsterdam Buiksloterham.
Er is veel geleerd van deze pilot. Er zijn verschillende data-analysebijeenkomsten georganiseerd in Buiksloterham en de regio IJmond. Bewoners en data-experts hebben samen de data bekeken om meetvragen te beantwoorden. De data leiden tot voorzichtige resultaten, de bewoners hebben meer kennis over het effect van luchtverontreiniging op de gezondheid, en er is samenwerking tot stand gekomen met scholen en bedrijven. Wel is gebleken dat de sensoren voor stikstofdioxide gevoelig waren voor luchtvochtigheid en dat de HoLu’s na een of twee jaar mindere prestaties leverden. Bijvoorbeeld doordat de sensoren aangetast werden door vocht en zout.
Het vervolg in 2022-heden
De geleerde lessen zijn meegenomen in het vervolg van Hollandse Luchten. Vanaf 2022 werd er bijvoorbeeld geen eigen sensor meer gebouwd, maar wordt fijnstof gemeten met de Sodaq Air, ook wel bekend als Snuffelfietskastje. Ook is er stikstofdioxide gemeten met Palmesbuisjes in plaats van sensoren. Toch is de karakteristieke vormgeving van de HoLu-kit niet helemaal uit beeld verdwenen. De behuizing hiervan wordt gebruikt om de Sodaq Air te beschermen tegen regen als deze op een vaste plek hangt. Voorbeelden hiervan zijn te zien op het Samen Meten Forum.
Voorbeeld van de HoLu kit behuizing die wordt hergebruikt. Bron: Samen Meten Forum
Focus op data-analyse en meetvragen
De focus van Hollandse Luchten ligt bij het opzetten van onderzoek en het analyseren van de data door de bewoners zelf. De bewoners kunnen geholpen worden door de projectpartners. Per meetgroep bewonersbijeenkomsten georganiseerd waarin burgers hun eigen meetvragen opstellen. Aan de hand daarvan wordt samen besloten waar de sensoren moeten worden opgehangen om de meetvraag te beantwoorden. Meetvragen gaan bijvoorbeeld over de relatie tussen specifieke gezondheidsklachten en de hoeveelheid fijnstof in de lucht, uitstoot van stikstofdioxide langs verschillende type wegen, en de luchtkwaliteit op kinderspeelplaatsen. De meetvragen staan op de kaart van Hollandse Luchten.
Meetvragen worden opgesteld in een van de meetgroepen. Bron: Hollandse Luchten (Jimena Gauna)
Ook scholen betrokken via GLOBE
Verschillende scholen in de provincie Noord-Holland zijn GLOBE-projecten gestart waarin leerlingen zelf luchtkwaliteit meten en analyseren. Deze data is te combineren met data van Hollandse Luchten. Leerlingen hebben hun resultaten en aanbevelingen gepresenteerd aan de gedeputeerde van de provincie Noord-Holland.
Wat heeft Hollandse Luchten opgeleverd?
Over alles wat er bij Hollandse Luchten wordt georganiseerd wordt een nieuwsbericht geplaatst. Zo kun je precies zien wat er allemaal is georganiseerd en gebeurd in de afgelopen jaren, van bijeenkomsten tot technische ontwikkelingen van de Hollandse Luchten kaart. Ook heeft Samen Meten samen met Waag een publicatie gemaakt met resultaten van Hollandse Luchten.
Nieuwsgierig naar Hollandse Luchten? Neem dan eens een kijkje op de website van Hollandse Luchten.