
‘Wij gaan 1000 snuffelfietskastjes en 1000 Palmesbuisjes bestellen’, kondigde GLOBE aan in december 2023. ‘Wie doet er mee?’ Veel gemeenten en provincies van het Schone Lucht Akkoord (SLA) zullen zich bij het horen van deze oproep wel even achter de oren hebben gekrabd. Is 1000 niet wat veel? Het gaat tenslotte niet om koffie met appeltaart. En per school kom je met tien sensoren al een heel eind. Precies, dachten ze bij GLOBE, en dat is nu juist het probleem. Willie Kerkhof, net een half jaar in dienst bij GLOBE, kreeg de opdracht om de bestellingen van de Schone Lucht Akkoord-deelnemers op te nemen. En zo begonnen er voor Willie een paar intensieve maanden om tot 1000 stuks te komen. De telefoon leek bijna aan zijn oor vastgelijmd. ‘Een zenuwslopende megaoperatie’.
1000 Snuffelfietskastje en 1000 Palmesbuisjes, wie verzint dat?
Goede vraag, nou wij dus. Maar het lijkt gekker dan het is. We merkten bij GLOBE namelijk dat de snuffelfietskastjes heel populair zijn bij scholen. Het probleem is dat elke school er maar een stuk of 10 à 20 nodig heeft. Voor zulke kleine aantallen kan de fabrikant (SODAQ) de productielijn niet starten. Scholen moesten daarom vaak lang wachten of konden helemaal niet bestellen. Ze konden dan dus niet meedoen met het GLOBE-fijnstofproject, en dat was natuurlijk erg jammer! Idem dito voor de Palmesbuisjes. Voor Buro Blauw die de buisjes maakt is 10 buisjes leveren aan een school relatief veel gedoe. En dus kwamen we op het idee om te proberen een gezamenlijke bestelling te doen via het netwerk van het Schone Lucht Akkoord. Zo kunnen provincies en gemeentes ervoor zorgen dat hun middelbare scholen meedoen met het meten van luchtkwaliteit.
Wat vonden de deelnemers aan het Schone Lucht Akkoord daarvan?
Wat mij vooral opviel is het grote enthousiasme. Blijkbaar voorziet dit plan echt in een behoefte en sluit het aan bij de beleidsvraag van de gemeentes. Dat hadden we natuurlijk zelf al een beetje bedacht anders waren we er niet aan begonnen. Toch was het een fijne verrassing dat iedereen zo enthousiast was.
Ontzorgen van gemeentes
GLOBE zorgt niet alleen voor de bestelling en het beheer van de apparaten. Als gemeentes dat willen gaat de organisatie ook op zoek naar geschikte scholen en kan GLOBE deze begeleiden. Ook een eindbijeenkomst, waarbij de leerlingen hun onderzoek presenteren aan de gemeente of provincie kan door hen georganiseerd worden. De gemeentes bereiken zo een interessante doelgroep -namelijk jongeren – waar ze zelf vaak niet aan toekomen. Voor de scholen is het ook fijn. Ze krijgen een kant-en-klaar lespakket op een actueel onderwerp dat bewezen effectief is. En de gemeente (en/of provincie) betaalt mee.
Hoeveel gemeentes en scholen moeten er meedoen?
Best veel, zegt Wille droog. Er doen uiteindelijk 30 gemeenten mee, maar daarvoor heb ik wel met 50 gemeentes en een aantal provincies gesprekken gevoerd. En dat kost tijd, want elke gemeente is weer anders, en dan loop je tegen bijzondere dingen aan. Een gemeente wilde bijvoorbeeld graag mee doen, maar had geen middelbare school. Tja, dan lukt het niet. Weer een andere gemeente had via via van deze actie gehoord, maar die waren helemaal niet aan gesloten bij het Schone Lucht Akkoord. Dat was geen bezwaar, maar wel apart natuurlijk! Kortom, het was een snelkookpan van afspraken, belletjes, mailtjes, offertes…. De ambitie was hoog en het tijdpad kort: om in het nieuwe seizoen van start te kunnen gaan op middelbare scholen moest de bestelling het liefst in april al geplaatst worden.
En toen ging in maart opeens de fabrikant van de Snuffelfietskastjes failliet
Nou, dat was inderdaad wel even schrikken! Het faillissement van SODAQ kwam voor ons als een complete verrassing. De deadline om mee te doen was 7 april. We waren nog koortsachtig met al die gemeentes in gesprek. Dus dat zette een rem op het hele project. Gelukkig hadden we nauw contact met de mensen van SODAQ. Al snel werd duidelijk dat ze hard bezig waren om een doorstart voor elkaar te krijgen. Wij hebben met SODAQ meegedacht over hoe, mocht er toch een kink in de kabel komen, de SODAQ-meetkastjes toch kunnen blijven meten. Gelukkig is de doorstart gelukt. Iets later dan gepland, maar uiteindelijk zijn de Snuffelfietskastjes in mei alsnog besteld. Ze worden in augustus, vóór de start van het volgende schooljaar, geleverd. Uiteindelijk hebben we meer dan 700 SODAQ-snuffelfietskastjes besteld. Genoeg voor SODAQ om de productie weer op te starten.
Al met al was het een zenuwslopende megaoperatie, maar we hebben ontzettend veel zin om hier in september met de scholen mee aan de slag te gaan!
Eind goed al goed
In augustus 2024 vindt de landelijke aftrap plaats van het project ‘Luchtkwaliteit meten met scholieren’. In meer dan 30 gemeenten gaan middelbare schoolleerlingen de luchtkwaliteit in kaart brengen door zelf fijnstof en stikstofdioxide te meten. De meetresultaten worden gepresenteerd aan de lokale overheid en worden gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek van KNMI (Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut) en RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu). En voor wetenschappelijk onderzoek van de leerlingen zelf natuurlijk!